 |
| İkizler'in Dilinden Ontoloji ve Epistemoloji |
Ontoloji ya da Epistemoloji Nedir?
Sevgili
Blog Takipçileri,
Bugünlerde taktım bu
ontoloji ya da
epistemoloji meselesine, şu meseleyi biraz kurcalayalım dedik kitapların arasında kaldık yine, internette takılmak da işin cabası oldu ;)
Bunun çıkış noktası neresidir diye aranırken yine karşımıza şu
Thales, Sokrat,
Platon,
Aristotalesgiller çıktı. O ne demiş bu demiş derken konudan da saptık iyi mi? neyse inşallah toparlarız. Haydi
Vira Bismillah diyelim.
Malumunuz akademi dünyasında bu iki kelime ile neler yazılıp neler anlatılmıyor ki, mesela cümleye şöyle bir başladın mı havandan geçilmiyor:
"Bu makalenin ana hedefi, metot seçiminde önemli olanın araştırmacının epistemolojik ya da ontolojik kaygılarından ziyade, sorulan araştırma sorusunun hangi yöntem kullanılarak daha iyi cevaplanacağını tespit etmektir...bla,bla,bla"
İşte sıklıkla kullanılan bu baba iki kelime hakikaten dillere destan. Valla ne yalan söyleyeyim ilkin bu kavramları şu
akademi dünyanın içine girdiğimde anlayana kadar göbeğim çatlamıştı. Hele anlatan hocamız (elleri öpülesi) bir güzel Karadeniz şivesiyle anlatıyordu ki bayılırsınız:
"Şimdu ha bu bilcinun epüstemolijisinun varlıkla ya da ne zıkkım ilan ne olduğuni anlaysak mesele bizum adumuza pitmişdur, ha o zaman deyiceğunuz ki la o zaman farluğa ne oldi?"
Belki her yerde karşımıza çıkıyor ama ne olduğuna gelince tabiri caizse apışıp kalıyoruz.
Nedir bu Ontoloji ve Epistemoloji kelimeleri?
Biricisi
ontoloji, Yunanca ONTO yani VARLIK kelimesinden gelme, dolayısıyla VARLIKBİLİMİ demek, söylemesi daha havalı olan
epistemoloji ise EPİSTE yani BİLGİ kelimesinden gelme o da BİLGİBİLİMİ’ demektir.
Ontoloji, anlam bakımından aslında basit ve belki bir o kadar açıklamasını öğrendiğimizde sanki kendimizi bir felsefeci gibi hissedebileceğimiz bir şeydir.
Daha geniş ifadelerle Ontoloji Nedir? Varlığı bütünüyle inceleyen felsefe dalı; varlıkbilimi. Bir bütün olarak varlığı ele alan ve var olanların en temel niteliklerini inceleyen felsefe dalıdır. Ontoloji terimi ilk kez 17. yüzyılda kullanılmakta ve felsefi bir yaklaşım olarak ele alınması eski Yunan'a, özellikle Aristoteles'e kadar inmektedir.
1
Epistemoloji Nedir?
İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliliğini inceleyen felsefe dalıdır. Epistemoloji her türlü bilme ediminin yapısıyla ilgilenir. Epistemoloji, etik, toplumbilim ve din felsefesi gibi disiplinlerle sürekli iletişim halindedir.
2
Bilgi, düşünen bilinç ile düşünülen arasında kurulan ilginin ifadesidir. Suje-obje ilişkisi kurarak var olandan haberdar olmaktır. Bu anlamda bilgi, insan ile evren arasındaki ilişkilerin açıklanmasıdır. Felsefede bilen “özne” veya “suje”, bilinen ise “obje” veya “nesne” adlarıyla anılır.
3
Artık konuyu biraz toparlayalım: Ontoloji'nin temel soruları Bilgi kuramı nedir? Varlık nedir? Varoluş nedir? Fiziksel nesneler nelerdir? Bir fiziksel nesnenin var olduğu söylemini kanıtlamak mümkün müdür? Bir nesnenin özellikleri veya ilişkileri nedir ve bunlar nesneyle nasıl ilişkilidir? Var oluş bir özellik midir? Bir nesne ne zaman yok olur, ne zaman değişir? Doğru nedir? Varlığı gerçek ve edimsel yapan nedir?
Varlığın olmadığını savunanlar;
nihilistler,
taoistler, varlığın olduğunu savunanlar ise realistler’dir.
5
Epistemoloji'nin temel soruları: Bilgi nedir? Bilginin kaynağı nedir? Bilginin değeri nedir? Doğru bilgi var mıdır? Bilginin sınırı nedir? Bilginin yöntemi nedir? İnsan neyi bilebilir?
Epistomoloji’de doğru bilginin imkansız olduğunu savunanlar vardır. Bunlar; septikler (kuşkuculuk) ve sofistler’dir. Bir de doğru bilginin mümkün olduğunu savunanlar vardır ki onlar da; rasyonalistler (akılcılık), ampiristler (deneycilik), kritistler (eleştiricilik), pozitivistler (olguculuk), analitik felsefeciler, entüisyonistler (sezgicilik), pragmatistler (faydacılık).
6
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorum yaptığınız için teşekkür ederiz. Yorumunuz onaylandıktan kısa bir süre içinde yayınlanacaktır.